Ya Hakim c.c.
Uşşâkî meşayıhından Sıddîk Nâci Eren Efendi, Halveti Uşşâkî yolu Seyru Sülukunda taliblere furuat ve nefis terbiyesindeki kemale doğru olgunlaşma esmalarından sonra ; etvarı sır , sırrın altı mertebesinde ( Peygamberler makamları ) bazı dervişlerine verdiği esmalardan birincisi Ya Allah Ya Cami Ya Evvel ‘dir ( verâset- i Ademiyye makamı ) . İkincisi Ya Allah Ya Kuddüs Ya Selam’dır ( verâset- i Nûhiyye makamı ) . Üçüncüsü Ya Allah Ya Aziz Ya Hakim ( verâset- i İbrahimiyye makamı ) . Dördüncüsü Ya Allah Ya Nur Ya Cemil ( verâset- i Yusufiyye makamı ) . Beşincisi Ya Allah Ya Celil Ya Kaviyy ( verâset- i Museviyye makamı ) . Altıncısı Ya Allah Ya Muhyi ya Kuddüs ( verâset- i İseviyye makamı ) . Yedincisi Ya Allah Ya Vedud Ya Hu Ya Gani ( verâset- i Muhammediyye makamı ) . (6)
Ya Hakim c.c. şöyle açıklanır:
Cenab-ı Hakk Hüküm ve hikmet sahibi, her şeyi hikmet üzere, yerli yerinde mükemmel şekilde yaratan, yarattığı mevcudatına hükmeden, bütün emirleri, işleri, yasakları hikmetle dolu olan, mutlak ve hakiki hakîm demektir.
Allah’ın sıfatlarından Hakim sıfatı; her şeyden üstün ve hikmetle iş gören, hükümlerinde ve işlerinde hikmetle her şeyi bilen ve yapan, en ince ayrıntısına kadar hesap eden, bilen anlamına gelir.
(3, 4 )
Hz. Peygamber as şu hadisleri gibi: “Hikmetin başı Allah korkusudur.”
Hakîm, söylediği her söz ve yaptığı her fiil doğru olandır. Hüküm ve hüküm sahibi demektir. Hikmet en üstün ilimlerle en üstün hususları bilmekten ibarettir.
Her şeyi bir plan ve belli bir ölçüde takdir edip yaratan Allah, yarattığı bütün varlıkları bir hikmet üzere yaratmıştır. Hikmet bir şeyi yapanın onu ne için yaptığı ile alakalı olan bir şeydir. Yani Hikmet yapanın yapma amacı ile ilgili bir kavramdır. Dolayısıyla bir amaç için yapmayan kimse hakkında Hikmet düşünülmez.
Allah Teâlâ’nın “Hakîm” oluşu O’nun bütün sözleri ve fiillerinin en üst derecede adalete, ilme ve teenniye (hilm) uygun olması demektir. Yüce Allah’ın ilminin ve fiillerinin mükemmelliğini ifade eden Hakîm ismi doğal olarak yaratılıştaki düzen ve hikmetin membaıdır. (Mâide, 5/50) Bu isim iledir ki her şey bir ölçü içinde ve kendine has amaçları kusursuz bir şekilde gerçekleştirecek bir sistem dâhilinde yaratılmıştır.
Hikmet doğruyu yanlıştan ayırt etme kabiliyetidir. Hikmet sahibi olan her şeyi layık olduğu yere koyar. Yani bütün işler yerincedir. Allah Teâlâ’nın hikmetsiz iş yapmaması O’nun her işinin anlamlı ve olması gerektiği gibi olduğu demektir.
Allah Teâlâ, yaptığı her şeyi yerli yerince, eksiksiz ve tam yapar. En üstün bir ilim sahibidir ve yaptığı her şey mutlaka bir hikmete mebnîdir; hikmetsiz asla iş yapmaz. Bütün emirleri insanların yararına olduğu gibi bütün yasakları da insanların zararınadır.
Hikmet, herşeyde doğruyu bulma ve lâyık olduğu yere koymak demektir. Buna göre Hakîm, doğruyu bulan, herşeyi lâyık olduğu yere koyan, anlamına gelir. Allah’ın bütün fiilleri bir hikmete, bir sebebe bağlı olarak tecelli etmekte, insanın âciz kavrayışı bunu idrak edememektedir; her şeyi bilen Allah’ın emir ve yasakları hep bir hikmete bağlıdır.
el-Hakîm’i, Gazzâli şöyle tarif etmiştir: “En iyi tarafı, en üstün bir ilimle bilen” (Gazâli, el-Maksad, s. 86).
Hakîm kelimesi Allah’a nisbet edilince “bütün sözleri ve fiilleri adalete, ilme ve teennîye (hilim) uygun olan” mânasını kazanır (Halîl b. Ahmed, III, 66-67). Âlimler, zât-ı ilâhiyyeye nisbet edilen hikmette ilim ve amelde yani fiilde erginliğin doruk noktasında bulunmayı temel anlam olarak kabul etmişlerdir. Buna göre hakîmin bir mânası “bütün nesneleri ve olayları en üstün ilimle bilen”, diğeri de “bütün tabiat nesnelerini âhenkli, sağlam ve sanatkârane yaratıp sürdüren” şeklinde ifade edilebilir.
(1, 2, 7, 8)
Uşşâkî meşayıhı Sıddîk Nâci Eren Efendi’nin ve mürşidleri ve yolumuzun büyüklerinin eserlerinden Ya Hakim c.c. esmasını aktarmaya çalıştık .
Kaynaklar :
1 – Sıddîk Nâci Eren Efendi Tariki Uşşâki’de Usul ve Adab s.179
2 – Sıddîk Nâci Eren Efendi İbadet Ahlak ve Adab s.289- 290
3- Abdurrahman Sami Niyazi Hz. Şerhi Esma ül Hüsna, Kenzül Arifin
4- Selahaddin Uşşâki hz. Miratül Esma
5- Hakikat ve Marifet Sırları Bekir Sıdkı Visali hz. ve Mehmed Ruhi hz.
6- 19. YÜZYILDA BİR UŞŞÂKÎ ŞEYHİ: ABDURRAHMAN SÂMİ SARUHÂNÎ tezi Uludag universitesi yusra taner
7 – Risalei Samiyye Abdurrahman Sami Niyazi Hz. şerh kürşad berkkan
8- nukteler , gaybalemi , diyanethaber , islamveihsan, sorularlaislamiyet , islam ansiklopedisi sitesi
Kitap temini : Şelale Yayıncılık / 0 216 420 9581
Foto
